Bijen hebben een waarschuwende functie net zoals vroeger de kanariepietjes in de mijnen. Als het leefmilieu onleefbaar was geworden stierven zij als eerste en gingen de mijners snel naar boven. De bijensterfte waarschuwt ons mensen dat we beter met ons leefmilieu om moeten gaan, anders gaan we met z’n allen een hele nare, onleefbare toekomst tegemoet.
Tijd dus om tot actie over te gaan. Maar welke actie?
Bezint eer gij begint, is voor de bijenproblematiek zeker op zijn plaats. Daarom eerst nu wat basiskennis alvorens ons in het wespennest der Bijenproblematiek te begeven.
Nieuwe inzichten
Pas sinds een aantal jaren weten we dat bijen in hun lijfjes een reservevoedselvoorraad opslaan. Niet in de raten zoals ze met honing en nectar doen maar in zichzelf. Zo kan het volk altijd overleven. Bij levensbedreigend gevaar vliegt het volk gewoon weg, met reservevoedsel en al om op een veilige plek opnieuw te beginnen. Geen wonder dat bijen zich al sinds de oudheid hebben weten te redden. Dit reservevoedsel bestaat uit de stof vitellogenine en wat blijkt nu?
Bijen hebben gevarieerd en vers stuifmeel nodig om het vitellogenine op te slaan in hun eiwit-vetlichaampjes. Een pasgeboren bijtje schrokt stuifmeel naar binnen alsof haar leven er vanaf hangt. Dat is ook letterlijk zo want als de eiwit-vetlichaampjes leeg zijn sterft de bij. Voortijdig sterven van bijen heeft een negatief effect op het gehele volk. Niet voor niets dat een bijenvolk per jaar wel tussen de 20 -50 kilo stuifmeel verzamelt. Wie het fijne van vitellogenine wil weten: klik op artikel 1, artikel 2, artikel 3
Vetlichaampjes in het achterlijf. Zowel voedsterbijen als winterbijen hebben goed intwikkelde vetlichaampjes (links). Bij haalbijen is dat fors minder (rechts).
Er moet tijdens het bijenseizoen (lente tot en met de herfst) voldoende food4bees ofwel stuifmeel voor handen zijn om een bijenvolk gezond te houden. En daar zit hem nou net de kneep. Als je weet dat tegenwoordig bijen in de stad gezonder zijn (minder sterfte, meer honingoogst) dan op het platteland dan geeft dat serieus te denken. Het platteland is de laatste honderd jaar enorm verarmd. Cijfers van PBL (Planbureau voor de leefomgeving) en compendium van de leefomgeving liegen er niet om.
Hoe kan dat nou zul je zeggen? Alles is toch mooi groen op het platteland? Ons beeld van een gezond buitengebied is inmiddels al zo veranderd dat wij genoegen nemen met enkel de kleur groen. Een gezond landschap bezit alle kleuren uit het kleurenpalet en niet alleen groen. In een grasland waren vroeger wel 80 soorten plantjes en kruiden te vinden. Dat kunnen wij ons eenvoudigweg niet meer voorstellen.
Intensieve teelten
Een grote bijdrage voor deze verschraling is gekomen door de vooruitgang van de moderne intensieve landbouwmethoden. De keerzijde van de vooruitgang door landbouwmachines, kunstmest, schaalvergroting en gewasbeschermingsmiddelen, is dat er niet voldoende en vooral niet genoeg verschillende soorten stuifmeel meer te vinden zijn voor bestuivende insecten zoals de honingbij. Stuifmeel dat, zoals we zojuist gezien hebben, van essentieel belang is voor deze beestjes om te kunnen leven en dus hun werk te doen, namelijk (landbouw)gewassen bestuiven. Op die manier bijt de landbouwvooruitgang in haar eigen staart want als er geen bestuivers meer zijn, is er ook niets om te oogsten.
Het is echter té makkelijk om met de vinger naar de land- en tuinbouwsector te wijzen en hen de schuld van onze huidige milieuproblemen te geven want wij consumenten wilden immers lage prijzen en hebben daarmee de gehele sector in een bepaalde richting geduwd. We zijn door ons eigen onnadenkende consumptiegedrag in onze huidige grote problemen terecht gekomen. Gelukkig geven sinds kort ook de landbouw- en tuinbouworganisaties (LTO’s) aan dat er een andere koers gevaren moet worden. We zijn dan ook blij dat we ZLTO een partner van Food4Bees kunnen noemen.
Hongerende bijen ofwel anorexiabijen
Gesteld kan worden dat veel bijen op het platteland serieus honger lijden. Vandaar dat meer bijenvolken maken daar geen oplossing biedt. Het vergroot het probleem alleen maar. Als bijen geen stuifmeel te eten hebben, eten ze de reservervoedselvoorraad uit hun eiwit-vetlichaam op. Ze teren daarmee op hun eigen lijf en lijken verdacht veel op anorexiapatiënten. Als ook dat niet voldoende is gaan ze over tot kannibalisme en zuigen al het eiwit uit de jonge larven. Al met al niet echt gezondheidbevorderend.
Het is van essentieel belang dat het leefgebied, het drachtgebied, het aantal bijen dat er leeft kan voeden. Anders is het net zo dom als koeien houden op zee. Daar is voor hen ook geen voedsel te vinden en de hongerdood zal zeker volgen. Zo is in London het stadsimkeren inmiddels zo populair dat er teveel bijenkasten staan waardoor de bijen alsnog honger lijden. Vandaar bezint eer gij begint.
